جوانی و فرصت جوانی از منظر مقام معظم رهبری

پایگاه خبری شعاع مشرق

یادداشت:سجاد جعفری

در سراسر جهان، اصطلاح مربوط به واژه جوان و نورسیده غالباً به یک مفهوم است یعنی جوانی به زمان میان کودکی و میانسالی در زندگی هر فرد گفته می شود.

جوانان با ویژگیهای خاص و ذاتی خود چون قدرت و توان فیزیکی فعال و پرتحرک بودن، زمینه و امکان بر عهده گرفتن مسئولیتهای بزرگ و جایگاه های ویژه ی هر جامعه را دارند پس با این اوصاف، دوره جوانی بهترین و با نشاطترین دوره زندگی هر فرد محسوب می شود. تا انجا که در دین کامل اسلام هم به این موضوع اهمیت داده شده و همانطور که مشاهده خواهید کرد، در این زمینه احادیث و روایات متعددی نیز وجود دارد که به عنوان نمونه:

پیامبر گرامی اسلام می فرمایند: براى جوانان در مجالس جاى باز کنید، و امور نو و جدید را به آنان تفهیم کنید، چرا که این گروه جایگزین شما و درگیر مسائل جدید خواهند شد_{. (الفردوس، ج ۱، ص ۹۸، ح ۳۲۰)}

حساسیت به این موضوع یعنی جوان و نیروی کارآمدی اش آنقدر مهم تلقی می شود که به یکی از دغدغه های اصلی رهبر معظم کشور ما تبدیل شده است. تا آنجا که هرساله در دیدار با جوانان، دانشجویان و دانش آموزان این اصل قابل بحث، یادآوری می شود و ناچارا به بعضی از آنها  که در سال های مختلف بیان شده اند به صورت خلاصه اشاره می شود.

جوان ها، عناصر فعال امروز و ستون های فردای انقلاب اند،برای نسل جوان، به خصوص نسل جوان دانشجو بی تفاوتی و خونسردی جایز نیست. آن جوانی که به سرنوشت کشور نیندیشد و حوادث و خصومت هایی را که نسبت به کشورش در دنیا سازماندهی می شود، نبیند و نسبت به آن ها نجوشد و نخروشد، آن جوان لایق این نیست که نام جوان شهروند یک ملت انقلابی را روی خودش بگذارد_{. (به مناسبت سزدهم آبان ماه، ۱۰/۸/۱۳۶۸)}

ما می خواهیم جوان ما احساس کند که باید فکر کند و باید این فکر را مطرح و آن را مطالبه کند. نمی خواهیم کار نمایشی کنیم و نیازی هم به کار نمایشی نداریم؛ اما به این که جوان ما –به خصوص مجموعه ی دانشجویی که در سطح کشور بسیار گسترده و وسیع است- این احساس را در خودش تقویت کند که در آینده ی کشور نقش و مسئولیت دارد و باید تعهدی در این زمینه در خود احساس و برای آن تلاش کند، نیاز داریم_{. (بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار اعضا تشکل ها و نخبگان دانشجویی، ۱۵/۸/۱۳۸۲)}

از جمله چیزهایی که به خصوص در رابطه با جوانان، لازم است به آنها گفته شد و آنها به آن هدایت بشوند، سوق دادن جوانان به اندیشیدن، تعقل، اخلاق اسلامی، حلم، اجتناب از شتابزدگی و عجله در امور، اجتناب از تند خویی و اعمال خشونت است. همچنین  آنچه که ما امروز ازجوانان انتظار داریم؛ عینا همان چیزی است که درروز اول انقلاب و قبل از انقلاب از جوانان انتظارداشتیم. ما از جوان می خواهیم که در عین پاکی و پارسایی و دین داری، با نشاط باشد، پرشور باشد، اهل ابتکار باشد، خلاق باشد، کار کند و از تنبلی بپرهیزند، تقوا را برای خودش شعار قار بدهد، واقعا دنبال تقوا باشد_{. (برگزیده بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با جوانان ۱۳/۱۱/۷۷.)}

اگر در یک جمله ی کوتاه از من بپرسند که شما از جوانان چه می خواهید، خواهم گفت: تحصیل، تهذیب و ورزش. من فکر می کنم که جوانان باید این سه خصوصیت را دنبال کنند. تحصیل اعم از تحقیق و کارهای علمی هم است. چون این نیرو در جوانان هست، بایستی در کار تحصیل خیلی تلاش کنند. هر کاری هم بخواهید بکنید، در دوران جوانی می شود کرد، یعنی در هر سه زمینه -هم زمینه ی علمی، هم در زمینه ی تهذیب نفس، هم در زمینه ی ورزش -باید در دوره ی جوانی کار کنید. البته همه می دانند که در دوره ی پیری، ورزش این قدر تأثیری که در دوره ی جوانی دارد، ندارد. اما غالبا تهذیب نفس را نمی دانند، خیال می کنند انسان باید بماند، پیر که شد، عبادت و تهذیب نفس کند. _{(دیدار با هزاران تن از دانشجویان، هنرمندان و نخبگان المپیادها ۷/۲/۷۷)}

در انتهای این یادداشت جا دارد به ۱۲ وظیفه ای که رهبر انقلاب برای پیشرفت کشور به جوانان مومن و انقلابی توصیه کرده اند هم اشاره ای کنم:

اثرگذاری بر محیط با تقویت ارتباط با خدا، مطالعه تاریخ معاصر، گسترش کار فرهنگی، تحلیل نظام سلطه، تحمل مشکلات و ناملایمات، مراقبت بر ظلم نکردن بر دیگران، بلند کردن پرچم عدالت خواهی، صبور بودن در تحقق اهداف انقلاب، تقویت بنیه دینی و انقلابی، تقلید نکردن از متفکران غربی، کم کردن فاصله ها بین دوستان انقلاب (رفع کدورت ها و مشکلات) و در آخر امر به معروف و نهی از منکر.

لازم می دانم به عنوان بحث آخر و پاراگراف نهایی در توصیه آخر مقام معظم رهبری یعنی امر به معروف و نهی از منکر توضیحاتی کامل تر از بیانات خود حضرت ارائه دهم:

بعضی ها خیال می کنند تا منکری دیده شد باید با مشت به سراغش بروند! نه، ما سلاحی داریم که از مشت کارگرتر است. آن چیست؟
زبان از مشت خیلی کارگرتر و نافذتر و مؤثرتر است، مشت کاری نمی کند. کسی که می بینید خلافی را مرتکب می شود -دروغ، تهمت، کینه توزی نسبت به برادر مؤمن، بی اعتنائی به محرمات دین، بی اعتنایی به مقدسات، اهانت پذیرفته های ایمانی مردم، پوشش نامناسب، حرکت زشت- یک کلمه ی آسان بیشتر نمی خواهد؛ بگویید این کار شما خلاف است و لازم نیست که با خشم همراه باشد.

در نتیجه گیری این یادداشت باید اشاره شود که،در آیات قرآن مجید، ۱۰ بار به «جوان» اشاره شده که در همه آن ها کلمه فتیو مشتقات آن (به معنى جوانمرد) به کار رفته است. این تعبیر به نوبه خود درس و تذکر مهمى براى ما است که جوان در فرهنگ قرآن «جوانمرد» است و باید اصول جوانمردى یعنى پاکى، گذشت، شهامت و رشادت را رعایت کند.